"Stop met positief opvoeden," dat was de titel van een boeiend artikel uit Kiind Magazine en meteen ook het begin van mijn queeste. De auteur Luuk Kolthof stelt dat het enthousiast belonen van goed gedrag (en negeren van slecht gedrag), volgens hem de kern van het positief opvoeden, misschien toch niet the way to go is. Ik kan hem geen ongelijk geven. Wanneer ik doodop ben en voor de tiende keer enthousiast tracht te reageren op een kruippoging van de kleine man, kan ik me alleen maar afvragen of hij de onoprechtheid in mijn lach niet ziet. Is dat dan echt het beste voor mijn kind?
Applaus!
Wat ik zelf ervaar, en wat ook Kolthof aanhaalt, is dat het allemaal heel leuk is als je ouders een applaus geven voor elke scheet die je laat. Wanneer je groot bent, zijn die applausjes echter plots ver zoek. Wat overblijft is een volwassene die hunkert naar aandacht en bevestiging omdat deze nooit geleerd heeft de bevestiging van binnenuit te laten komen. (Ja, ik heb het over mezelf en verdorie, wat stoor ik mij daaraan!) Ik wil dat mijn zoon weet dat ik trots op hem ben, maar ik wil bovenal dat hij trots kan zijn op zichzelf.
Een bank vooruit
Ook op school wordt er volop gestrooid met pluimen en lofzangen als je goede punten behaalt. Dat was hét doel in mijn leven: een "Goed zo!" van de juf. Door al die applausjes, stickertjes en complimentjes lijken we kinderen (en later volwassenen) te maken die té afhankelijk zijn van externe bevestiging. Het voelt voor mij als de manier van de maatschappij om alle mensen in het gareel te houden. Want wat is er makkelijker dan brave goeddoeners die hun dagen doorbrengen wachtend tot vadertje staat een schouderklopje komt geven?
Het compliment-effect
Ik ben helemaal niet de enige die zich vragen stelt bij al die complimenten. De Amerikaanse psycholoog Carol Dweck concludeert dat kinderen die constant te horen krijgen hoe slim ze zijn, niet leren door te zetten. Ze geven op als iets niet makkelijk genoeg gaat. Resultaat: al die complimentjes leiden tot kinderen die het minder goed doen op school. Maar er is meer. Overdadig complimenten geven kan zelfs zorgen voor onzekerheid en faalangst. Er worden onrealistische verwachtingen gecreëerd waar het kind niet aan kan voldoen.
Stoppen met complimenten geven?
Dat lijkt me dan ook weer niet de bedoeling. Klasse voor ouders heeft geen ongelijk als ze zeggen dat complimenten ook een positieve en warme band met je kind creëeren. Als ik al die artikels zo lees, lijkt vooral de manier waarop je complimenten geeft belangrijk.
In Ouders van Nu worden enkele tips gegeven die voor mij goed aanvoelen:
- Richt je op wat je kind doet en niet op het resultaat.
- Vertel je kind wat je ziet. "Je zit al op je handen en knieën!"
- Geef je kinderen vaak positieve aandacht, zeker ook op de momenten dat ze al mooi aan het spelen zijn.
- Ook een glimlach of kijken naar je kind is een compliment.
- Blijf vooral oprecht.
Bij mezelf merk ik dat complimenten vaak vanzelf komen. Als de kleine meneer het beste van zichzelf geeft om weer iets nieuw te leren, ben ik gewoon apetrots. Maar dat gaat zeker niet altijd met een staande ovatie gepaard.
Moeten we dan echt stoppen met positief opvoeden?
Kolthof stelt het positief ouderschap al te simplistisch voor. Het belonen van goed gedrag is maar een klein aspect van een veel ruimere visie. Groeimee omschrijft de vijf steunpilaren van het positief ouderschap als volgt:
1. Zorgen voor een veilige thuisbasis waar het kind zichzelf kan zijn.
2. Positieve ondersteuning bieden in de vorm van oprechte interesse, begrip tonen, praten met je kind, ...
3. Belonen en goed gedrag aansporen (Hier is hij dan.) Duidelijke grenzen stellen en afspraken maken.
4. Geen al te hoge maar ook geen te lage verwachtingen stellen aan je kind. Hij/zij moet niet perfect zijn. Iedereen maakt fouten.
5. Zorg voor jezelf.
De nadruk ligt voornamelijk op het opbouwen van een warme relatie met je kind, tijd vrijmaken om met je kind te spelen, positieve aandacht geven, praten met je kind (ook over je eigen gevoelens)... Weet je wat? Ik heb ontdekt dat ik niet veel slechts kan zeggen over het positief ouderschap an sich.
Onvoorwaardelijk ouderschap
Er zijn welgeteld twee dingen waar ik me aan stoor. Ten eerste het enthousiasme waarmee een compliment gegeven zou moeten worden. Laten we dat al eens achterwege houden en gewoon echt blijven. Maar wat voor mij pas helemaal fout aanvoelt, is het feit dat aandacht of een compliment (de beloning) als voorwaarde gesteld worden van goed gedrag. Ik zal met je spelen àls je flink bent. Ik zal naar je lachen àls je iets goed hebt gedaan. Alfie Kohn, de grondlegger van het onvoorwaardelijk ouderschap, stelt dat de liefde van een ouder zo tot een verhandelbaar goed gemaakt wordt. Het kind krijgt het gevoel dat hij jouw liefde alleen verdient àls... Bovendien gaat de intrinsieke motivatie verloren. Een kind gaat dingen doen om een beloning (een lach, aandacht, een compliment) te krijgen, niet omdat hij er zelf plezier aan heeft.
Dieper ingaan op het onvoorwaardelijk opvoeden zou me nu te ver leiden (wordt nog vervolgd), maar die Kohn heeft zeker een punt.
En dus...
Onlangs kreeg ik van mijn vijfjarige nichtje een tekening: "Deze is voor jou, tante Ann." Ik wist eerst niet goed wat zeggen. Moet ik nu enthousiast reageren en zeggen hoe ongelooflijk waaw, prachtig en mooi die bijna onherkenbare kribbels op dat blad papier zijn? Toen dacht ik aan dit artikel en de tips uit mijn Ouders van Nu: stel vragen, toon interesse, beschrijf wat je ziet, blijf echt, ... Dus zei ik: "Oh, wat lief. Wat staat er allemaal op? Ik zie een vlinder, een bloem, ... en wat heb je hier getekend? Tante Ann vindt het zo leuk dat ze een tekening gekregen heeft. Weet je wat? Ik ga ze thuis op de koelkast hangen zodat ik er elke dag naar kan kijken." Mijn nichtje lachte en ging verder spelen. Oef, ze was tevreden en ik was gewoon mezelf gebleven. Vroeger dacht ik dat ik de overenthousiaste, applausgevende tante Ann moest spelen, maar intussen weet ik gelukkig beter.
Bronnen:
Alle bronmateriaal is doorheen het artikel gelinkt.
Behalve: van Beek M. (2014). Applaus! Of niet? Ouders van nu, 8, p. 24-27
Leestip:
"Unconditional Parenting" van Alfie Kohn
3 reacties:
Ik word altijd zo moe van die wisselen aanbevelingen. Inderdaad wordt er nu weer gewaarschuwd dat je niet te veel moet complimenteren. En als je het doet, moet je het pedagogisch verantwoord formuleren. Doe je dat niet dan zadel je je kind met allerlei complexen op. Blegh. Opvoeden wordt soms ook wel gewoon heel moeilijk gemaakt!
Huisvlijt
Inderdaad Nicole. Ik moet toegeven dat al die gemengde boodschappen me best wel onzeker maken als redelijk nieuwe mama. Daarom ging op zoek naar een antwoord dat voor mij juist voelt :-)
Interessant dat je daar een blogje over schrijft. Ik las dat artikel ook en ik ben het met je eens. In mijn omgeving zie ik kinderen die constant opgehemeld worden op manier waar zelfs een kleuter niet meer intrapt... zo overdreven. Het kind zou er bijna narcist van worden, want alles wat hij doet is gewéldig. Ik denkt dat je gelijk hebt dat je oprecht moet blijven in je complimentjes. En de gulden middenweg is volgens mij nooit verkeerd: veel positief bekrachtigen, maar af en toe een straf of time out bij slecht gedrag hoort er ook bij volgens mij.
Een reactie posten